ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ - ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;

ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ – ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ

Καλοκαίρι 2020 - Απόσπασμα από δελτίο καιρού.

«Σφοδρές χιονοπτώσεις πλήττουν τα Νοτιοδυτικά της Κεντρικής Ευρώπης. Οι αρχές προειδοποιούν για κίνδυνο χιονοστιβάδων, που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 900 μέτρα! Όσον αφορά τη χώρα μας, ο καιρός θα είναι σχετικά αίθριος μέχρι το μεσημέρι , ενώ από το απόγευμα αναμένονται καταιγίδες, αρχικά από τα βόρεια, που στη συνέχεια θα επεκταθούν σε ολόκληρη τη χώρα.

Αν μετά από δέκα ή δεκαπέντε χρόνια ακούσετε ένα τέτοιο δελτίο καιρού, θα εκπλαγείτε; Ήδη από τώρα παρακολουθούμε τις δραματικές εναλλαγές του καιρού, σχεδόν σε καθημερινή βάση.

Θα αναρωτιέστε πιθανόν…μα καλά, στον τίτλο του άρθρου μιλάμε για ερημοποίηση. Στην εισαγωγική παράγραφο αναφερόμαστε σε ένα πιθανό δελτίο καιρού του μέλλοντος, όπου το στοιχείο της υγρασίας, (χιόνια, βροχές, και καταιγίδες) είναι αναμφισβήτητα έντονο. Πώς γίνεται να συμβαδίζουν αυτά τα δύο;

Σύμφωνα με την περιγραφή του όρου, που έχει γίνει από τα Ηνωμένα Έθνη, ερημοποίηση είναι η υποβάθμιση της γης σε τέτοιο βαθμό, ώστε το έδαφος να χάνει τη γονιμότητά του, να «νεκρώνεται» με άλλα λόγια. Προκαλείται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών μεταβολών και των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. Και δυστυχώς, βλέπουμε τη θεωρία αυτή να γίνεται πράξη στις μέρες μας, με ίσως τον χειρότερο τρόπο. Σε ότι αφορά το κλίμα, παρατηρούμε ότι σταδιακά βαίνουμε προς ξηρότερες περιόδους. Περιόδους δηλαδή, μεγαλύτερης ξηρασίας και περιόδους έντονων και μεγάλων βροχοπτώσεων.

Όπως εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την καταπολέμηση της ερημοποίησης, κ. Ν. Γιάσογλου, « Οι έντονες βροχοπτώσεις συντελούν στην επιδείνωση του φαινομένου της ερημοποίησης, καθώς προκαλούν μεγάλη διάβρωση του εδάφους, μετακίνησή του προς τα κατώτερα στρώματα, απογύμνωση περιοχών, πλημμύρες. Πολλοί πιστεύουν ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ ότι οι έντονες βροχοπτώσεις λύνουν το πρόβλημα της λειψυδρίας. Όχι μόνο αυτό δεν συμβαίνει, αλλά αντιθέτως: εξαιτίας τους επιτείνεται το φαινόμενο της ερημοποίησης».

Η αποσταθεροποίηση του κλίματος και οι επιπτώσεις που έχει αυτή στην κοινωνία μας και στα οικοσυστήματα του πλανήτη, αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η γη μας, στην αρχή της χιλιετίας που διανύουμε. Υπεύθυνες για την κρίση του κλίματος, είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες που βασίζονται στην χρήση των ορυκτών καυσίμων και οι επακόλουθες εκλύσεις αερίων που εντείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια φυσική διαδικασία που διατηρεί τη Γη σε μια ανεκτή για τους περισσότερους οργανισμούς θερμοκρασία. Αυτό που αποκαλείται συμβατικά «φαινόμενο του θερμοκηπίου» είναι στην ουσία το ενισχυμένο και επιταχυνόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο οφείλεται, όχι σε φυσικές διεργασίες, αλλά σε ανθρωπογενείς εκπομπές και παρεμβάσεις.

Έντονες διακυμάνσεις της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, είχαμε και στο παρελθόν και οι περισσότεροι οργανισμοί προσαρμόστηκαν σε αυτές. Μόνο που οι αλλαγές αυτές έγιναν σε διάστημα αιώνων ή χιλιετηρίδων, δίνοντας τη δυνατότητα σε οργανισμούς και οικοσυστήματα να προσαρμοστούν. Αυτό που ανησυχεί σήμερα δεν είναι η αλλαγή του κλίματος, αλλά ο ρυθμός αυτής της αλλαγής.

Το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και άλλες ουσίες που χαρακτηρίζονται ως «αέρια του θερμοκηπίου», επιτρέπουν στην μικρού μήκους κύματος ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει στην επιφάνεια της Γης χωρίς μεγάλες απώλειες, αλλά απορροφούν τη μεγάλου μήκους κύματος υπέρυθρη ακτινοβολία που αντανακλάται και εκπέμπεται από τη Γη. Έτσι, η ακτινοβολία αυτή παγιδεύεται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, οδηγώντας σε μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του αέρα στην επιφάνεια της Γης.

Η διαδικασία αυτή, που θυμίζει τον τρόπο λειτουργίας των θερμοκηπίων, έχει ως αποτέλεσμα τη θέρμανση του πλανήτη και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής, όπως την γνωρίζουμε σήμερα πάνω στη Γη. Χωρίς αυτά τα αέρια, η Γη θα ήταν κατά 33 βαθμούς ψυχρότερη, απ’ ότι είναι σήμερα. Διαταράσσοντας όμως την ισορροπία της ατμόσφαιρας με την επιπλέον εκπομπή τεραστίων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου, από την υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση των ορυκτών καυσίμων που αναφερθήκαμε παραπάνω, το ισοζύγιο ακτινοβολίας ανατρέπεται, με αποτέλεσμα την ταχεία υπερθέρμανση του πλανήτη και όλα τα τραγικά επακόλουθα που θα έχει αυτή, συμπεριλαμβανομένου και της ερημοποίησης.

Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται δυο διαφορετικές επιστημονικές τάσεις. Η πρώτη δραματοποιεί τις συνέπειες από την δράση του ανθρώπου, κυρίως με τη γιγάντωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και η δεύτερη ενοχοποιεί τον άνθρωπο σε μεγάλο βαθμό, ρίχνοντας το βάρος στα φυσικά αίτια, σαν αυτά που έχουν συμβεί στο παρελθόν.

Προσωπικά, έχοντας κάνει συζητήσεις με υποστηρικτές και των δυο απόψεων, βρίσκω κάπου ανάμεσα τη χρυσή τομή. Το κλίμα του πλανήτη, καθώς και η γεωμορφολογία του, έχουν μεταβληθεί στο παρελθόν και θα μεταβληθούν και στο μέλλον. Άλλωστε, κατοικούμε σε ένα «ζωντανό» πλανήτη. Δεν είμαι από αυτούς που θα πουν ότι αν δεν υπήρχε η ρύπανση της ατμόσφαιρας, δεν θα συνέβαιναν τέτοιου είδους αλλαγές. Είμαι όμως μαζί με εκείνους, που πιστεύουν και τεκμηριώνουν τις απόψεις τους μέσα από την έρευνα, ότι αυτές οι δραματικές αλλαγές μπορούν να καθυστερήσουν να συμβούν. Μπορεί να έρθουν πιο ομαλά, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε κάθε μορφή ζωής να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, όποιες και αν είναι αυτές.

Δεν θα ήθελα μια Ελλάδα με τις Νότιες και Κεντρικές περιοχές της ερημωμένες, με ένα κλίμα ασταθές, όπου την ημέρα πρέπει να υποφέρουμε ένα καύσωνα καλοκαιριού της τάξεως των 45-50^οC, και τη νύχτα... "να ντυνόμαστε χειμωνιάτικα".

Αλλά, αν πάλι αυτό είναι αναπόφευκτο λόγω της φυσικής εξέλιξης του πλανήτη, θα ήθελα οι απόγονοί μου, να έχουν προλάβει να προετοιμαστούν βιολογικά, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες και να επιβιώσουν από αυτές.

Είναι το ελάχιστο χρέος όλων μας, να διαμορφώσουμε τις ανάλογες προϋποθέσεις, ώστε οι μετέπειτα γενεές, τα παιδιά μας, τα παιδιά των παιδιών μας, κ.ο.κ., να μπορούν να συνεχίζουν να ζουν στη Γη μας.